Het is moeilijk om over tonen en toonsoorten te praten zonder een beetje verwarring, want het gene wat je hoort zijn tonen. Het is belangrijk om ook wat over de theoretische kant van toonsoorten te weten, waarin muziek is geschreven en genoteerd. In deze blog gaan we het hebben over de theoretische toonsoorten en dus niet over de soorten tonen die je hoort. Een barpianist kies een toonsoort om in te spelen en te zingen. Toonsoorten kunnen in majeur of mineur zijn, vrolijk- of verdrietig klinkend. Er zijn veel factoren die bepalen in welke toonsoort een bepaald muziekstuk staat. De theorie die hierbij hoort is vaak te ingewikkeld voor beginners. Zeker bij lessen voor trompet, trombone of tuba kan het interessant zijn direct in deze materie te duiken.
Toonsoorten in de bladmuziek
Je kan wel leren hoe een bepaalde toonsoort eruit ziet op bladmuziek. Dit kan je zien aan het aantal kruizen en mollen aan het begin van de notenbalk. Zie je geen kruizen en mollen en is de toonsoort majeur, dan hebben we te maken met C-majeur. Om de theorie van toonsoorten te leren kennen, kunnen we het beste beginnen met de majeur-toonsoorten. Het is belangrijk om te weten wat een toon verhoogd of verlaagd maakt als je muziek maakt.
Schrijf op een stuk papier F-C-G-D-A-E-B. Teken nu een vierkant om de G heen. Dit is een ezelsbruggetje om te onthouden hoeveel kruizen welke majeurtoonladder heeft. Een G-majeur toonladder heeft één kruis, namelijk bij de F (die wordt een Fis). De D-majeur toonladder heeft twee kruizen namelijk de F en de C (worden dus Fis en Cis). Dit schuift telkens zo door. En ander ezelsbruggetje is: Geef Die Armen Een Bord Fis. Dit betekent dat de G één kruis krijgt, de D twee kruizen, de A drie kruizen etc.
Voor de mineuren: schrijf op je papier B-E-A-D-G-C-F. Nu teken je een voerkant om de F heen. F-mineur heeft één mol, namelijk de B (wordt bes). Bes mineur heeft twee mollen, dat zijn de Bes en de F. Bij deze tel je dus terug.
Ezelsbruggetjes voor toonladders
Een ander ezelsbruggetje is: Finnen BESchouwen Eslanders AS DESkundige GESchiedenisschrijvers. De F heeft één mol, de Bes twee, de Es drie etc. Voor je begint te spelen moet je kijken of je kruizen of mollen zien, die staan links op je papier aan het begin van elke notenbalk bij de G of F-sleutel. Je kruizen zien op de lijntjes van de noten die een halve toon verhoogd moeten worden. Of je ziet een mol op het lijntje van de noten die een halve toon verlaagd moeten worden.
Herhaling op de notenbalk
Iets wat je goed moet onthouden is dat de voortekens die je ziet vooraan de notenbalk, het hele muziekstuk door blijven gelden. Stel dat je een stuk speelt in F-majeur, zullen het hele stuk door alle B’s een Bes moeten worden. De kruizen en mollen worden dus niet elke keer herhaald, alleen aan het begin van de notenbalk. Je moet dus zelf goed opletten!
Let op: een toonsoort kan veranderen
De toonsoort kan tijdens een stuk veranderen. Als dat zo is, zie je vanzelf dat de voortekens veranderen en kan er zelfs een G-sleutel midden op de balk staan met de nieuwe voortekens zodat je niet in de war raakt. Soms kan het klinken alsof de noot niet in de toonladder past waarin je aan het spelen bent. Laat je niet afleiden, speel gewoon wat er staat genoteerd. In het begin is spelen met voortekens nog vrij simpel. Er is goed aangegeven wanneer je een noot een halve moet verlagen of verhogen. Je kan meer over toonsoorten leren als je wat verder bent in het bestuderen van de theorie.